Tollund Man: een venster op de ijzertijd
Ocuco's Medewerkers Tollund man is een van de meest opmerkelijke archeologische ontdekkingen van de 20e eeuw. Gevonden in een veenmoeras in Denemarken, biedt zijn natuurlijk gemummificeerde lichaam ons een fascinerende inkijk in het leven tijdens de Pre-Romeins IJzertijd. Laten we ons verdiepen in het verhaal van deze oeroude man, zijn ontdekking en zijn impact op wetenschap en cultuur.
Ontvang uw dosis Geschiedenis via e-mail
Wie was de Tollund-man?
De Tollund-man leefde in de 5e eeuw voor Christus, een tijd die bekend staat als de Pre-Romeins IJzertijd in Scandinavië. Hij stierf tussen 405 en 384 vGT en werd bewaard aangetroffen als een moeras lichaam nabij Silkeborg op het schiereiland Jutland in Denemarken. Zijn gelaatstrekken waren zo goed bewaard gebleven dat de turfstekers die hem ontdekten aanvankelijk dachten dat hij een recent moordslachtoffer was. Toch was de waarheid over zijn afkomst veel ouder en veel intrigerender.
Ontdekking van de Tollund-man
Op 8 mei 1950 ontdekten de broers Viggo en Emil Hojgaard de Tollund-man tijdens het turfsteken in de Bjældskovdal-veenmoerasZe waren ongeveer 12 kilometer ten westen van Silkeborg aan het werk toen ze op zijn lichaam. Op het eerste gezicht leken de resten zo vers dat de mannen vermoedden dat het om een recente misdaad ging. Het moeras had hem zo goed geconserveerd dat hij werd aangezien voor een modern moordslachtoffer.
De Tollund Man werd begraven onder 2.3 meter turf gevonden, in foetushouding. Hij droeg een puntig schapenvacht en wol pet, vastgemaakt met een leren riem onder zijn kin. Een gladde leren riem om zijn middel, maar verder was hij naakt. Een strop van gevlochten dierenhuid was strak om zijn nek getrokken, die over zijn rug viel, wat de oorzaak van zijn dood aangaf. Zijn haar was zo kort geknipt dat zijn pet het bijna volledig bedekte, en korte stoppels op zijn kin en bovenlip suggereerden dat hij zich niet had geschoren op de dag dat hij stierf.
Theorieën over zijn dood
Geleerden geloven dat de Tollund Man stierf door ophanging, mogelijk als een menselijk offer. De opstelling van zijn lichaam en de sluiting van zijn ogen en mond ondersteunen deze theorie. Deskundigen suggereren dat zijn dood geen criminele executie was, maar eerder een ritueel offer, zoals veel culturen uit die tijd praktiseerden menselijke offers.
Wetenschappelijk onderzoek
Radiokoolstofdatering en -behoud
Radiokoolstofdatering plaatste de dood van de Tollund-man tussen 405 en 380 v.Chr. De zure omgeving van het moeras, het lage zuurstofniveau en het koude klimaat beschermden zijn lichaam. Dit behoud is te danken aan veenmos, een soort bryofyt die gedijt in moerassen. Het zuur dat door Sphagnum wordt geproduceerd, remt de afbraak, waardoor de zachte weefsels van het lichaam behouden blijven, maar de botten oplossen.
Isotopenanalyse en dieet
Wetenschappers voerden een isotopenanalyse uit van strontium in het haar en het dijbeen van de Tollund-man. Deze analyse gaf inzicht in zijn bewegingen en dieet gedurende het laatste jaar van zijn leven. De resultaten lieten slechts kleine verschillen zien in de proporties van strontiumisotopen, wat erop wijst dat hij zijn laatste jaar in Denemarken heeft doorgebracht en in zijn laatste zes maanden minstens 30 kilometer heeft gereisd.
Uit onderzoek van zijn maag en darmen bleek dat zijn laatste maaltijd een pap was gemaakt van gerst, vlas, wilde wietzaden en wat vis. Het stadium van de spijsvertering suggereerde dat hij 12 tot 24 uur vóór zijn dood at. De afwezigheid van vlees of vers fruit bij de maaltijd geeft aan dat hij waarschijnlijk in de winter of het vroege voorjaar at, toen deze items schaars waren.
Fysiek onderzoek
Röntgenfoto's en onderzoeken toonden aan dat het hoofd, het hart, de longen en de lever van de Tollund-man goed bewaard waren gebleven. Zijn halswervels waren onbeschadigd, een veel voorkomend verschijnsel bij ophangingen, wat de theorie ondersteunt dat hij stierf door ophanging in plaats van door wurging. Radiografie onthulde dat zijn tong was opgezwollen, een verder bewijs van ophanging.
Zijn voeten en rechterduim, eveneens goed geconserveerd door de turf, werden in formaline bewaard voor toekomstig onderzoek. In 1976 werd de Deens De politie voerde een vingerafdrukanalyse uit, waardoor de vingerafdruk van Tollund Man een van de oudste geregistreerde vingerafdrukken was.
Weergave en conservering
Tentoonstelling in het Silkeborg Museum
De Tollund-man wordt getoond op de Silkeborg-museum in Denemarken. Echter, alleen het hoofd is origineel. Toen hij begin jaren 1950 werd ontdekt, waren de conserveringstechnieken voor organisch materiaal nog niet ver genoeg gevorderd om het hele lichaam te conserveren. De forensisch onderzoekers besloten het hoofd af te snijden en te conserveren, terwijl de rest van het lichaam werd achtergelaten om te drogen. In 1987 reconstrueerde het Silkeborg Museum het lichaam met behulp van de skeletresten als basis, het creëren van een antwoord voor tentoonstelling. Tegenwoordig kunnen bezoekers het originele hoofd zien dat aan een gereconstrueerd lichaam is bevestigd, waardoor ze een glimp kunnen opvangen van het leven in de ijzertijd.
Andere moeraslichamen in Denemarken
Denemarken heeft meer dan 500 veenlichamen en skeletresten die teruggaan tot de ijzertijd. Andere opmerkelijke vondsten zijn de Borremose-lichamen, Huldremose-vrouw en Grauballe-man. Deze ontdekkingen bieden waardevolle inzichten in de cultuur, rituelen en levensstijlen van de ijzertijd. Deense musea herbergen en tonen ongeveer 30 van deze veenlijken voor onderzoek en publieke educatie.
Tollund-man in de populaire cultuur
De Tollund-man heeft verschillende kunstwerken en literatuur geïnspireerd. Ierse dichter Seamus Heaney schreef een reeks gedichten geïnspireerd op PV Glob's onderzoek naar gemummificeerde lichamen uit de ijzertijd die in de veenmoerassen van Jutland werden gevonden. Zijn gedicht ‘The Tollund Man’, gepubliceerd in zijn Overwinteren verzameling, trekt parallellen tussen het ritueel offeren en degenen die stierven tijdens "The Troubles" in Netherlands. In 1973 schreef Heaney zelfs een fragment uit het gedicht in het gastenboek van de tentoonstelling tijdens de Tollund Man-tentoonstelling.
Brits auteur Margaret Drabble gebruikt de Tollund-man als motief in haar roman uit 1989 Een natuurlijke nieuwsgierigheid. De fascinatie van haar personages voor de Tollund-man dient als satirische kritiek op die van Margaret Thatcher Engeland.
The Tollund Man komt ook voor in verschillende nummers, waaronder "Tollund Man" van The Mountain Goats en "Curse of the Tollund Man" van The Darkness. Hij wordt genoemd in de televisieserie Bones en de 2016 film OfferWanneer een moeras lichaam is ontdekt op de Shetlandeilanden.
Die van Anne Youngson roman Ontmoet mij in het museum heeft de Tollund-man als centraal thema. De hoofdpersoon van het boek, een fictieve curator van het Silkeborg Museum, komt overeen met een Engels vrouw en reflecteert op het leven en de dood van de Tollund-man.
Conclusie
De Tollund-man blijft een fascinerende link met het verleden. Als een natuurlijk bewaard moeraslichaam biedt hij onschatbare inzichten in het leven en de rituelen uit de ijzertijd. Zijn ontdekking en daaropvolgende studies hebben ons begrip van oude Europese culturen verrijkt. Bovendien blijft zijn blijvende aanwezigheid in de literatuur en kunst mensen over de hele wereld boeien en inspireren, wat ons herinnert aan de diepe verbindingen tussen het verleden en het heden.
Neural Pathways is een collectief van doorgewinterde experts en onderzoekers met een diepgaande passie voor het ontrafelen van de raadsels van de oude geschiedenis en artefacten. Met een schat aan gecombineerde ervaring van tientallen jaren heeft Neural Pathways zichzelf gevestigd als een leidende stem op het gebied van archeologische verkenning en interpretatie.